आम्से काम आबालो चिक्बुन्चो–ठ्वामुन्चो योर ¥याउमेङ् तिम् । आम परे पासाक आरान्चो ट्वाम–ब्अीम्ता पासि आड्अुचो बामै है थापुतिचो ।
आम् निख्वा नुम्भोम् योर तिम् । ख्वाम्ल्वाल साइँला लाई उङ्गु हिब्बेङ् दा आबा; आसतिवाँइ आम्सेख्वाल योर आङ्ग बारेल ठोम्याङ् बाम् । ‘स्याल या आँ उमेरल्वा घ्वार्ले पातुम् द्यान्साक दा सप्पैख्वा चिक्बुन्चेस तिम् । ख्वाम्वाल साइँला या आँ जमानालो साह्रो रान्चो मुयो द्याम् । आन्तिच्वाँ हुरीलो राइसेम आँ क्वाफू बाक्च्वा, स्वाफू बाक्च्वा आङ्गुस बामेङ् द्याम् । इम्सेम् मुयोलाई साल्बेख्वा आदाक्चाम दाः योर से आबा आत्तिक्याः ! कि आसेकेऊ ? आँज्यास् निकै रिबेतिच्वाङ् ट्वाम्ल्वा बामेङ् ह्वाला द्यान्साख उङ् मुई विचार पाइसिम् । भाना भाताल हाल्चाल, भोज–भतेर, जातुर ल्वा आँ योर पाचाल निख्वा रिबे तिच्वाङ् कुलि इम्सेस् झासिम् थिः द्याम् । आम्सेः ब्अीम्चाल दाँमा याः आङ्गु सेङ् ह्याण्डसम दुम्सिवाँइ हुन्या द्यान्साक मुई आरिस के पाइसिमेऊ !
आःद्याल ल्वाम क्वाल मामुख्वा याः आङ्गुलाई निकै दाक्तुमेङ् थिः द्याम् ।
नुम्भोम् समयलो ‘कासुकिम’ल्वाम् पनेर निख्वा चर्चित थिः द्याम् । आसेङ् द्यान्चाल द्यालभोरिम् मुयोखो टुचाम काकु ब्वाच्र्वा ठाऊँ इल्वास् थिः द्याम् । एकारात ल्वाँसे इल काकु दाब्फु ब्आच्चो तिचोङ् घुइँचो दुम्चो द्याम् ।
क्वालखेप भ्यानपखाम योर द्याम् । इम पनेरल्या निख्वा रिताबे–बाबामे तिचो काकुः दास्साङ् बाम्याङ् द्याम् । कावा–कावा लोपुचो, काकु दास्सि ढिलो दुम्चोतिचो थाःथाल्वाम बाब्मारा पासै र्याण्डा ¥यासै पाम्मेङ् द्याम् । इम मामु या काकु दाच्चाम पात्ला लोसाङ् रै’छाना । इमतिचोङ् खाचिल बाक्चो इम मामुखो ख्वाम्वाल साइँलालाई निकै दाक्तुमेङ्, ब्अीसिः पातुमेङ् रै’छाना । आँ ड्अीवा, ट्वाम् सप्पैल्वा साइँला बामेङ् स्याम्दा; सप्पैख्वा योर स्वाम्ब्वाल आङ्गुई ठास् ड्याऊँ, आम सोऊ दुम्मे कि आसेःतिया । एबो योर स्वाल्सुमेङ् ढङ्गा, एकैचोट योर आँ ब्अुलुम् ना फुटिर आम्सेके देःद्याम्–
‘ ख्वाम्वाल साइँला थाम भाई ?’
क्वालछिन् सप्पै लिबाःलिबा बाम्मे । बाबामेतिचोख्वा आम्से ब्अिम्ता पाम्बोलौ योर द्याम् बुझेपाम्मे । इल्वाङ् दाः बाबामेतिच्वा याः –
‘ख्वाम्वाल साइँला, साइँलाम् सेः !’, ‘ख्वाम्वाल साइँला, साइँलाम् सेः !’ द्यान्सै मारी ¥याण्डा ¥याम्मे द्याम् ।
सिस्कोको इम मामु चैँ भुसक्सै क्र्वाडिवाल्वा परेदुम्मे । क्र्वाडिखो आँ ब्आम्बुलो लालज्योति ब्अ्वार्सिम् । आम्से ब्अीम्चाल आँ ट्वाम्ल्वा साइँलालाई आकुल माया बामेङ् ह्वाला !
फेर्नेइ क्वालखेप ‘दार्बु’ डाँडाल्वा आचुँ कुडुल्वा तिया, कार्जे थियो द्याम् ।
नुम्भोम् समयलो मलाय भर्ती आँ लागि भिडेदुम्चाम् ठाऊँ ‘रिचुवा’ देम्मेङ् द्यालल्वा याः दुम्चो थिः द्याम । ख्वाम्वाल साइँला या इल भिडेडुम्फु दिम्याङ् रै’छाना । इम पात्ली लाउरे दुम्म्याङ् पेन्सन स्याः त्याप्पी जाँसाङ् रै’छाना । होऊ; इल दिमाख्वा भिडेदुम्ब्वाल गल्लाख्वा ड्आक्तुमाख्वा ‘पल्टन ल्वाँचाङ् लागि आम्–आम् दिन गोत्ना ब्लास्सितुम्काट्’ वातुमेङ् द्याम् । इम कार्जे चैँ साँइला डिस्ना हाल्चा ड्अेबोले त्याँसोम् द्याम्यास्याः ।
रान्चो मुयोलाई क्वाचो आज्याँस् रान्जिमो तिच्वास् हुन्छ, कि आसेके ! इम कार्जेल्वा या निख्वा साल्बे तिच्वा साइँलाङ् खिरिरि पुम्मे द्याम् । साइँला या निख्वा रौस्यारी मुयो । इम रात निकै रँगरस, साँलाङ्–सित्ली निख्वा पाम्मे द्याम् । ज्वाह्वारी सालाङ् दाः झन् मज्जाख्वा आँ ल्याक्ल्यावा पास्साखोस् आकुल पाम्याः पाम्याः हो द्याम् । साइँलाङ् बाँसुरी ट्वाप्सिवा आँज्याँस् ट्वाम् से होप्रिच्वा खालमे थिः द्याम् । रात निकै ल्वामाख्वा चैँ साइँलाख्वा रिबेतिचोलाई आस् वामुम्मे द्याम–
‘रिबेतिचो ! मज्जाखो र्वाम्किम् । आम्सेम् रमाइलो साँला–सित्लि, रँगरस या पाइम् । तर त्याँ उङ्गु दाः दिस्ना हाल्साङ् बाङ्म । त्याँ आम् कुपिल बामेङ् बाँवाँ फेर्नेइ या र्वाम्किम ह्वाला । हाल्चाल्वा अरु आमाई आतिवाँया आम् आः बाँसुरी चैँ ट्वाप्सै–ट्वाप्सै साथल्वास ल्याच्चा द्याम्याँ बाङ्म । थालो ब्लान्दिकिवाँया आम्से ट्वामल्वा ब्अिम्ता–स्वार्ता च्वाम्पुकि है रिबेतिचो ।’
आज्याँसे भ्यानी ड्अ्वाम् ड्आम्बोलो साँइला कुर्लिङ्ग–कुर्लिङ्ग बाँसुरी ट्वाप्सै–ट्वाप्सै हाल्मे । ख्वाम्वाल साइँला बाँसुरी ट्वाप्सै–ट्वाप्सै फकुल भञ्ज्याँ भाइलाम् प्याठ्वाँ कुक्स्यालथुम्की ढिक्रा प्याठ्वास् केबोलाल्वाम् । ठ्वाच्वा–क्वाच्वा रिबेतिचो खाचे–खाचे दुमिम् । बाँसुरी आँ स्वान्ढ्वाम् ठ्वाचाल्वाया थालो–थालो ट्वाम् न्यातुम् । आकुल रिबे ख्रामिम् ह्वाला । चाकु आकुल दिन आन् राब्जि आब्रो ह्वाला । आम्से रान्चो साइँलालाई ङेवाङ् रुपल्वा तिर्चा झन् आकुल राइसिसो ह्वाला । तर, थामेन्च्वाँ कुपि भाग्याल्वा आचु बाया द्यान्साख्या आचुख्वा चिक्तियाः ? (साइँलाङ् बारेल्वाम योर आँ बिल्याम् आल्वास स्याउम् है । )
आम भाताल ठाड्वाम् योरतिच्वा चाकुँ रामसाम न्वा दुइसिम्याँ बाँवाँ आमेखो ल्अिमा च्वाल्सुम्याँ वोँकाने; आसतिवाँ सञ्जोग परेदुम्मे द्यान्ति ग्वाक्चा है पाची–थापुतिचो ।
फुरी ब्वाइमे; फेर्नेइ ह्याल्मे । इम्स्याङ् इक जोभान या ब्वाईमे; फुरीस्याङ् फेर्नेइ ह्याल्मे । ब्ल्याङ्किम्बाँवा क्वालखेप मे जोभान, साइँलाङ् सेँम्या बोइस्वा सप्पै आँ ब्ल्आमेङ् हुन्छ । उनु उङ्गु बेबातिचो आँ या क्वालदिन बोइस्वा ब्ल्आ ह्वाला ! लोइमा । परेपाति ग्वाक्च्वा सप्पैलाई आम् रिनुवाले जाबाङ् तर्फल्वाङ् हौबा बामे है ।
आम् निख्वा नुम्भोम् योर तिम् । ख्वाम्ल्वाल साइँला लाई उङ्गु हिब्बेङ् दा आबा; आसतिवाँइ आम्सेख्वाल योर आङ्ग बारेल ठोम्याङ् बाम् । ‘स्याल या आँ उमेरल्वा घ्वार्ले पातुम् द्यान्साक दा सप्पैख्वा चिक्बुन्चेस तिम् । ख्वाम्वाल साइँला या आँ जमानालो साह्रो रान्चो मुयो द्याम् । आन्तिच्वाँ हुरीलो राइसेम आँ क्वाफू बाक्च्वा, स्वाफू बाक्च्वा आङ्गुस बामेङ् द्याम् । इम्सेम् मुयोलाई साल्बेख्वा आदाक्चाम दाः योर से आबा आत्तिक्याः ! कि आसेकेऊ ? आँज्यास् निकै रिबेतिच्वाङ् ट्वाम्ल्वा बामेङ् ह्वाला द्यान्साख उङ् मुई विचार पाइसिम् । भाना भाताल हाल्चाल, भोज–भतेर, जातुर ल्वा आँ योर पाचाल निख्वा रिबे तिच्वाङ् कुलि इम्सेस् झासिम् थिः द्याम् । आम्सेः ब्अीम्चाल दाँमा याः आङ्गु सेङ् ह्याण्डसम दुम्सिवाँइ हुन्या द्यान्साक मुई आरिस के पाइसिमेऊ !
आःद्याल ल्वाम क्वाल मामुख्वा याः आङ्गुलाई निकै दाक्तुमेङ् थिः द्याम् ।
नुम्भोम् समयलो ‘कासुकिम’ल्वाम् पनेर निख्वा चर्चित थिः द्याम् । आसेङ् द्यान्चाल द्यालभोरिम् मुयोखो टुचाम काकु ब्वाच्र्वा ठाऊँ इल्वास् थिः द्याम् । एकारात ल्वाँसे इल काकु दाब्फु ब्आच्चो तिचोङ् घुइँचो दुम्चो द्याम् ।
क्वालखेप भ्यानपखाम योर द्याम् । इम पनेरल्या निख्वा रिताबे–बाबामे तिचो काकुः दास्साङ् बाम्याङ् द्याम् । कावा–कावा लोपुचो, काकु दास्सि ढिलो दुम्चोतिचो थाःथाल्वाम बाब्मारा पासै र्याण्डा ¥यासै पाम्मेङ् द्याम् । इम मामु या काकु दाच्चाम पात्ला लोसाङ् रै’छाना । इमतिचोङ् खाचिल बाक्चो इम मामुखो ख्वाम्वाल साइँलालाई निकै दाक्तुमेङ्, ब्अीसिः पातुमेङ् रै’छाना । आँ ड्अीवा, ट्वाम् सप्पैल्वा साइँला बामेङ् स्याम्दा; सप्पैख्वा योर स्वाम्ब्वाल आङ्गुई ठास् ड्याऊँ, आम सोऊ दुम्मे कि आसेःतिया । एबो योर स्वाल्सुमेङ् ढङ्गा, एकैचोट योर आँ ब्अुलुम् ना फुटिर आम्सेके देःद्याम्–
‘ ख्वाम्वाल साइँला थाम भाई ?’
क्वालछिन् सप्पै लिबाःलिबा बाम्मे । बाबामेतिचोख्वा आम्से ब्अिम्ता पाम्बोलौ योर द्याम् बुझेपाम्मे । इल्वाङ् दाः बाबामेतिच्वा याः –
‘ख्वाम्वाल साइँला, साइँलाम् सेः !’, ‘ख्वाम्वाल साइँला, साइँलाम् सेः !’ द्यान्सै मारी ¥याण्डा ¥याम्मे द्याम् ।
सिस्कोको इम मामु चैँ भुसक्सै क्र्वाडिवाल्वा परेदुम्मे । क्र्वाडिखो आँ ब्आम्बुलो लालज्योति ब्अ्वार्सिम् । आम्से ब्अीम्चाल आँ ट्वाम्ल्वा साइँलालाई आकुल माया बामेङ् ह्वाला !
फेर्नेइ क्वालखेप ‘दार्बु’ डाँडाल्वा आचुँ कुडुल्वा तिया, कार्जे थियो द्याम् ।
नुम्भोम् समयलो मलाय भर्ती आँ लागि भिडेदुम्चाम् ठाऊँ ‘रिचुवा’ देम्मेङ् द्यालल्वा याः दुम्चो थिः द्याम । ख्वाम्वाल साइँला या इल भिडेडुम्फु दिम्याङ् रै’छाना । इम पात्ली लाउरे दुम्म्याङ् पेन्सन स्याः त्याप्पी जाँसाङ् रै’छाना । होऊ; इल दिमाख्वा भिडेदुम्ब्वाल गल्लाख्वा ड्आक्तुमाख्वा ‘पल्टन ल्वाँचाङ् लागि आम्–आम् दिन गोत्ना ब्लास्सितुम्काट्’ वातुमेङ् द्याम् । इम कार्जे चैँ साँइला डिस्ना हाल्चा ड्अेबोले त्याँसोम् द्याम्यास्याः ।
रान्चो मुयोलाई क्वाचो आज्याँस् रान्जिमो तिच्वास् हुन्छ, कि आसेके ! इम कार्जेल्वा या निख्वा साल्बे तिच्वा साइँलाङ् खिरिरि पुम्मे द्याम् । साइँला या निख्वा रौस्यारी मुयो । इम रात निकै रँगरस, साँलाङ्–सित्ली निख्वा पाम्मे द्याम् । ज्वाह्वारी सालाङ् दाः झन् मज्जाख्वा आँ ल्याक्ल्यावा पास्साखोस् आकुल पाम्याः पाम्याः हो द्याम् । साइँलाङ् बाँसुरी ट्वाप्सिवा आँज्याँस् ट्वाम् से होप्रिच्वा खालमे थिः द्याम् । रात निकै ल्वामाख्वा चैँ साइँलाख्वा रिबेतिचोलाई आस् वामुम्मे द्याम–
‘रिबेतिचो ! मज्जाखो र्वाम्किम् । आम्सेम् रमाइलो साँला–सित्लि, रँगरस या पाइम् । तर त्याँ उङ्गु दाः दिस्ना हाल्साङ् बाङ्म । त्याँ आम् कुपिल बामेङ् बाँवाँ फेर्नेइ या र्वाम्किम ह्वाला । हाल्चाल्वा अरु आमाई आतिवाँया आम् आः बाँसुरी चैँ ट्वाप्सै–ट्वाप्सै साथल्वास ल्याच्चा द्याम्याँ बाङ्म । थालो ब्लान्दिकिवाँया आम्से ट्वामल्वा ब्अिम्ता–स्वार्ता च्वाम्पुकि है रिबेतिचो ।’
आज्याँसे भ्यानी ड्अ्वाम् ड्आम्बोलो साँइला कुर्लिङ्ग–कुर्लिङ्ग बाँसुरी ट्वाप्सै–ट्वाप्सै हाल्मे । ख्वाम्वाल साइँला बाँसुरी ट्वाप्सै–ट्वाप्सै फकुल भञ्ज्याँ भाइलाम् प्याठ्वाँ कुक्स्यालथुम्की ढिक्रा प्याठ्वास् केबोलाल्वाम् । ठ्वाच्वा–क्वाच्वा रिबेतिचो खाचे–खाचे दुमिम् । बाँसुरी आँ स्वान्ढ्वाम् ठ्वाचाल्वाया थालो–थालो ट्वाम् न्यातुम् । आकुल रिबे ख्रामिम् ह्वाला । चाकु आकुल दिन आन् राब्जि आब्रो ह्वाला । आम्से रान्चो साइँलालाई ङेवाङ् रुपल्वा तिर्चा झन् आकुल राइसिसो ह्वाला । तर, थामेन्च्वाँ कुपि भाग्याल्वा आचु बाया द्यान्साख्या आचुख्वा चिक्तियाः ? (साइँलाङ् बारेल्वाम योर आँ बिल्याम् आल्वास स्याउम् है । )
आम भाताल ठाड्वाम् योरतिच्वा चाकुँ रामसाम न्वा दुइसिम्याँ बाँवाँ आमेखो ल्अिमा च्वाल्सुम्याँ वोँकाने; आसतिवाँ सञ्जोग परेदुम्मे द्यान्ति ग्वाक्चा है पाची–थापुतिचो ।
फुरी ब्वाइमे; फेर्नेइ ह्याल्मे । इम्स्याङ् इक जोभान या ब्वाईमे; फुरीस्याङ् फेर्नेइ ह्याल्मे । ब्ल्याङ्किम्बाँवा क्वालखेप मे जोभान, साइँलाङ् सेँम्या बोइस्वा सप्पै आँ ब्ल्आमेङ् हुन्छ । उनु उङ्गु बेबातिचो आँ या क्वालदिन बोइस्वा ब्ल्आ ह्वाला ! लोइमा । परेपाति ग्वाक्च्वा सप्पैलाई आम् रिनुवाले जाबाङ् तर्फल्वाङ् हौबा बामे है ।