नामजस्तै काम

दयावीर सिंह कंसाकार, अर्थात 'दया'का 'वीर'। उनको नाम जस्तै काम । सन् १९४४ मा वीर अस्पतालमा एक सख्त बिरामीलाई रगत दान गरेर नेपालकै पहिलो रक्तदान गर्ने दाता भएका उनी पछि 'परोपकार संस्था' सन् १९४७ मा सुरु गरेका थिए । सन् १९५९ मा सुरु गरिएको 'प्रसुती गृह अस्पताल' नेपालकै पहिलो सुरक्षित मातृत्व प्रदान गर्ने अस्पताल थियो, जसका संस्थापक दयावीर नै हुन् । भनौं,  उनी 'दया'का 'वीर' भए । कतिपय सुनिन्छ, नाम अनुसारको काम हुने भएकोले बच्चाको नाम राख्दा विशेष होसियार हुनुपर्छ । फेरि संयोग र सत्यता आफ्नै ठाऊँमा छ । समाजसेवी कै कुरा गर्दा साना देशका ठूला समाजसेवी भनेर कुनैबेला स्कूल लेभलमा 'तुलसीमेहर श्रेष्ठ'को बारेमा पनि पढिएको थियो ।

अहिले एउटा मान्छेको नामले दिमाग तताईराखेको छ, त्यो नाम हो 'बोको हराम' । हालैमा नाइजेरियाका ३०० भन्दा बढी स्कूले (बाल) बालिकाहरुको अपहरण गरेका उनी दानवीय कार्यको एक पर्याय बने भन्दा फरक नपर्ला । रोमाञ्चक कुरा यो छ, उनी र आफ्नो समूह नाइजेरियन सरकार भन्दा पनि बढी सुसज्जित छन्, शक्तिशाली छन् । उनको नामको अर्थ उनकै भाषामा के हुन्छ, त्यो त उनैले जान्दा हुन्, तर नेपालीमा भने एउटा संयोग नै परेको छ । सायद मायाले भन्दा 'बोको' हुन्छ कि ! सिधै भन्ने हो भने 'बोका' । अर्को उनको नामको टुक्रा को 'हराम' । बुझ्नेगरि सिधै भन्ने हो भने 'हरामी' । 'बोका'को मासु भुटेर प्लेटमा राख्दा यसको सुन्दरता पक्कै अर्कैै हुन्छ । तरैपनि 'खसी'को भन्दा अलिक अर्कै गन्हाउँछ भनेर यसको मासु खानेहरुको तर्क छ ।  कोही मान्छेलाई 'बोका' उपनामले इंगित गर्दा पक्कै पनि सकारात्मक सुनिँदैन, बुझिँदैन । ''यो मान्छे त कस्तो बोका जस्तो !'' भनिदियो भने उसप्रति 'दाल मे कुछ काला हे' भन्ने खालको शंकास्पद धारणा सबैको मनमा आइदिन्छ ।

'हरामी' शब्द पनि त्यस्तो आशिषित शब्द होइन । 'हरामी मान्छेह'रु घातक हुन्छन् । अरुको क्रन्दनमा उनीहरुको हाँसोको फोहरा छुट्ने हुन्छन्, विश्वासघाती हुन्छन् । हामीलाई अति नीच लाग्ने काम गर्नु उनीहरुको जीवनको बाटो हो । यहिक्रममा नाइजेरिया ती आतंकवादी पनि 'बोको' मात्र भएनन्, 'हरामी' पनि भइदिए । मान्छेलाई गाली गर्दा दिइने उपमा 'निमकहराम' जस्तै तिनी पनि हुन् 'बोको हराम' । नाम पनि उस्तै काम पनि उस्तै । संयोगवश उसलाई समयले यस्तै बनाईदियो ।

म आशा गर्छु, तपाई–हामी कोही पनि यस्तो हराम वा हरामी बन्न चाहँदैनौं । हामी त केवल इश्वरको मुहार हँसिलो बनाउन प्रयासरत रहने संगी पो हौं, मलाई त यस्तै लाग्छ । अनि अर्को कुरा आफ्नो त नामै पनि प¥यो 'सुमन' । यस्तो होइँदैन भन्नेमा विश्वस्त छु, तपाईँहरुको के छ नि ?